De bouw zit in de lift, maar waarom daalt de winst?

De opdrachtenportefeuilles in de bouw zijn weer goedgevuld. Maar de winstgevendheid staat steeds sterker onder druk. Dat komt met name omdat de risico’s onvoldoende te beheersen zijn, zowel in de aanbesteding als in de leveringsketen. Vandaar dat de faalkosten in Nederland jaarlijks zo’n 6 miljard euro bedragen. Verdere digitalisering kan verbetering brengen. Wat zijn de drempels om de interne IT en de digitale samenwerking in de keten op een hoger plan te brengen? De antwoorden in deze blog zijn gebaseerd op recente onderzoeken in de bouwsector, onze ervaringen in het veld en de visie van Jan Al, Programmamanager Digitalisering bij Techniek Nederland.

Interne eiland-automatisering

Bouwbedrijven zijn nu vaak gedigitaliseerd op individuele onderdelen. Er wordt gebruik gemaakt van afzonderlijke softwarepakketten. Denk aan software voor ontwerp, inkoop, documentbeheer, service en onderhoud. Daarnaast worden apps ingezet, bijvoorbeeld voor het inlezen van werkbonnen en tools voor validatie & verificatie van data over producten of ontwerpen. Wanneer die toepassingen niet gekoppeld zijn, ontbreekt het totaaloverzicht en worden fouten gemaakt bij het overnemen van gegevens in een ander softwarepakket. Integratie is noodzakelijk om te voorkomen dat er ‘verschillende versies van de waarheid’ ontstaan en te waarborgen dat processen goed op elkaar aansluiten.

Versnipperde digitale samenwerking

Bij bouwprojecten wordt doorgaans digitale informatie uitgewisseld tussen een veelheid aan partijen waaronder opdrachtgevers, onderaannemers, voorschrijvers, leveranciers, fabrikanten en overheden. Op dit moment is de informatie-uitwisseling versnipperd en ongestructureerd.
Het is daarom noodzakelijk dat er standaarden komen en toegepast gaan worden voor zowel het digitaal uitwisselen van informatie, als het koppelen van softwarepakketten. Diverse grote partijen zijn hier al mee bezig. De sector staat nu aan de vooravond van ingrijpende veranderingen in de digitale samenwerking.
Bedrijven die achterblijven zullen uiteindelijk de concurrentieslag verliezen.

Betere interne en externe samenwerking vraagt om integratie van informatie en applicaties

 

Drempels voor verdere digitalisering

Uit recent onderzoek blijkt dat maar een kwart van de bouwbedrijven alle werkprocessen heeft gedigitaliseerd. Ze zien verschillende drempels om de digitalisering op een hoger plan te krijgen:

Te weinig inzicht in het rendement. Bouwbedrijven weten vaak niet (precies) welk deel van de algemene kosten wordt besteed aan digitalisering en de ICT-infrastructuur. Bovendien kunnen ze de opbrengsten lastig in euro’s uitdrukken. Toch beseffen ze dat verdere digitalisering van de werkprocessen leidt tot het teruglopen van faalkosten en betere relaties met klanten. De investeringen zijn dus snel terug te verdienen.

De bedrijfscultuur is te behoudend. Het blijkt lastig om een organisatie warm te krijgen voor verdere digitalisering. Personeel op leeftijd heeft geen behoefte aan ‘nieuwigheden’. Bovendien worden beslissingen hierover nu soms genomen door oudere en soms traditioneel denkende directieleden. Er is bottom-up benadering gewenst waarbij ook de jongere generatie wordt betrokken bij beslissingen over het inzetten van technologie.

Gebrek aan technologische kennis. Om de nieuwste mogelijkheden voor digitalisering te benutten is het nodig om te investeren in opleiding en het werven van talent. Alleen dan kunnen bedrijven een onderbouwde keuze te maken uit het technologische aanbod en de juiste stappen nemen bij het realiseren van om innovatieve toepassingen.

Kernprobleem: oplossingen voor de eigen wereld

Volgens Jan Al worden in de bouwsector veel initiatieven op het gebied van digitalisering en standaardisatie ‘in eigen kring’ ontwikkeld. “Dat leidt tot suboptimalisatie in een deel van de keten. Bedrijven moeten zowel horizontaal als verticaal aansluiten op hun partners om structurele verbetering te realiseren. Om dat mogelijk te maken is het zaak dat iedereen dezelfde taal spreekt. Dat is lastig want elke opdrachtgever, aannemer en fabrikant heeft z’n eigen terminologie en systemen. Bijkomend probleem is softwareleveranciers geen klanten willen verliezen door op open platforms te gaan werken. Vandaar dat de interface-dichtheid hoog is. Zo houden we elkaar gevangen in patronen en systemen uit het verleden.

De bouwsector zal zelf het initiatief moeten nemen om standaardisatie voor elkaar te krijgen. Een goed voorbeeld hiervan is DigiDeal voor de Gebouwde Omgeving (DigiDealGO) waarin sectorbrede afspraken zijn gemaakt over de uitwisseling, het eigenaarschap en de organisatie van data en informatie in de bouw. Daarbij wordt ook een gemeenschappelijke kennisbank opgezet. Inmiddels hebben al bijna 40 bedrijven zich bij dit initiatief aangesloten.”

De bouwsector moet over de eigen schaduw stappen om de digitale samenwerking te verbeteren

 

BIM modellen bevatten niet alle projectinformatie

Een ander probleem is dat er geen modellen worden gebouwd waarin alle benodigde informatie voor een project is samengebracht. Al: “Vaak blijft het bij een 3D-model voor de geometrie. Zaken als kwaliteitseisen, technische specificaties, kosten planning en logistiek zijn meestal niet aan het model toegevoegd. Bedenk daarbij dat de betrouwbaarheid van projectdata steeds belangrijker wordt. Een afwijking van een paar procent kan 100% ellende veroorzaken.”
BIM wordt door het merendeel van de bedrijven nu vooral gebruikt voor 3-D modelleren. Maar BIM biedt ook mogelijkheden voor bijvoorbeeld de planning, kwaliteit en het beheer en onderhoud. Uit de best practices van de afgelopen jaren blijkt dat werken met open BIM dé manier is voor integraal samenwerken in de keten.

Voorbeelden van administratieve informatie-uitwisseling

Onderzoek toont aan dat het grootste deel van de bouwbedrijven onderstaande activiteiten nog niet (volledig) heeft geautomatiseerd, waardoor nog veel werk wordt verricht dat geen toegevoegde waarde heeft.

• Genereren, verwerken en versturen en van offerteaanvragen en offertes
• Automatisch aanmaken van orders en verzenden van orderbevestigingen
• Uitwisselen van productinformatie met leveranciers en vastleggen van afspraken
• Verwerken en controleren van opdrachtaanvragen en facturen
• Aanmaken van verzendberichten en pakbonnen
• Doorgeven van de onderhoudsstatus bij de opdrachtverlening.

De spreekwoordelijke achterkant van de sigarendoos wordt steeds minder gebruikt, maar volgens Jan Al doet de fax nog volop dienst bij sommige bedrijven. “Nog belangrijker is dat fabrikanten via digitale media veel sneller dan voorheen feedback kunnen krijgen op hun aanbod. Daardoor kunnen ze nieuwe producten iteratief en agile perfectioneren. Dat komt de kwaliteit in de keten ten goede.”

Factoren die de digitalisering versnellen

Omdat momenteel veel meer vraag dan aanbod is in de sector, zoeken bouwers naar mogelijkheden om het ontwerp en de uitvoering van projecten minder mensafhankelijk te maken. Zo is mass customization door parametrisch engineering volop in ontwikkeling door een heel netwerk aan specialisten uit de nieuwe generaties. Jan Al: “Denk aan pre-fab elementen en serieproductie in de woningbouw waarbij componenten worden opgedeeld in standaard units. Maatwerk in massaproductie is hierbij het uitgangspunt.” Daarnaast stellen opdrachtgevers steeds hogere eisen aan de digitaliseringsgraad bij de selectie van aannemers. Al: “Vroeger kwam je ermee weg door te bluffen dat je ook kon BIM-men.

Tegenwoordig moeten aannemers vaker vooraf aantonen op welke manier ze digitaal kunnen samenwerken. Daarbij moet in de hele keten digitaal doorgeborduurd kunnen worden op de input van ‘voorgangers’. De opdrachtgever levert digitaal de specificaties op basis waarvan het uiteindelijke werk beoordeeld zal worden. De aannemer bepaalt wat de componenten voor de realisatie zijn en welke tools gebruikt gaan worden. Vervolgens moet de fabrikant op basis van deze input in staat zijn exact de juiste producten te leveren. Dat vraagt om standaardisatie tussen partijen in terminologie, data-uitwisseling, productaansluiting en toepassingsverwerking. Sommige bedrijven zijn daar al heel ver in.”

BIM is geen softwaretool maar een methode om bouwprocessen beter op elkaar af te stemmen

 

Nationale benchmark: waar staat uw bedrijf in de digitale transitie?

Met de nationale benchmark Digitaal Samenwerken in de Bouw onderzoekt Contakt Consulting hoe het staat met de transitie naar betere digitale samenwerken in de bouw. Welke prioriteiten worden gesteld als het gaat om digitalisering van de bouwprocessen? En in hoeverre zijn bedrijven in staat om het totale proces van ontwerp, uitvoering en onderhoud digitaal te ondersteunen? Deelname aan de benchmark biedt u een unieke gelegenheid om uw situatie en uitdagingen te vergelijken met andere bedrijven in de sector. U kunt direct na afloop zien in hoeverre uw antwoorden op de enquêtevragen verschillen van andere deelnemers. En na afloop van de onderzoeksperiode ontvangt u kosteloos het complete benchmarkrapport.